Komantu Si Karbi Richo Alongri Assam Arlo Kilut Dun Cheng Ma?

Thekser atump kipu ke Karbi atump ningkan AD 400 ahut malomp si Muring Murong pen Patkai anglong nangkap si Borail anglong ajo nangkedo pangcheng lo. La aphi ke Lut alangroi apamp bithe ta nangboche lo.Related image
Non kipu bomp Assam pu alongri amen halabangso ahut kopi amen pensi kehang ma, lake kipu sungkrung. Halabangso ahut, la non kipu bomp Kamrup, Morigaon, Nagaon a district lapen Karbi Anglong lapen North Cachar Hills cheremphlak ajo an ke Kabri Alongri pusi kachethangk tahai. Ahut isi ke Waisong Terang si Morigaon, Nagaon, lapen Kamrup alongri a Hot-Asar keman. Karbi a Hot-Asar penang an do. Latump angbong, Waisong helo amen keklang dong. A lun ta laso do lo:
Niso Jangmirso senglong Jiri chitong alongjont Chitong Longki Waiposong.
Charnam nangju ason son Charnam nangju pangdukjon Waipo rindi si nepon.
Waipo rindi si nepon Thekdunt ne pinthor a chiphong Kopli palanghe, Kolong.
Ahom atump Muring Murong nangkele ahut ke Muring Murong ke rongman sipu. Atheke Karbi atump bangso arong pen odet aphi si Ahom atump dak thak thak rong nangseng thu lo. Bangso arong aphant Ahom atump Mungri Mungram pusi pulo.
Ningkan 1228 si Ahom atump Lut aroi apamp ajo, non kipu bomp Assam ahavar, nang boche lo. “Ahom” pu alamthe pen si Assam pu amen kachelong-i lo. Bangso adet Bamon atump si kedo paphrang pu kipu bor-i ji aphant si, Bamon atump pu lo, “Assam” pu amen kachelong ke, Sanskrit alam “Ahoman” (ingtui-ingdai) pu alamthe pen si kevang pusi pu bor-i varet lo. Mongolian atump asin asan ta kapavedet ra Bamon atump bidi pen kaparichothip ji aphant nongnong si, Assam puta Asom pura kipu bor-i varet bomp lo.Image result for karbi king thong nokbe
Pirthe ke jok a khei ta amethang a khei aphant kachepathe ra bang akhei aphant kedonghet ji aphant si bor-i rep. Bamon tribe, mate Bamon a khei atump ta son thak thak si amethang akhei a monit atump ke athak kedo longver ra, akhei kaprek a monit atump aphant arum kibi longver ji aphant si kaike ta, jat abidi pen seta klemrok lo. Alangli tump laso karlending ason kelongji aphan, political a party kedoan ta alanglitump a risim pinchong et lo.Image result for karbi king thong nokbe
Non ilitump aphant ekero klok ke lahelo. Alangli tump non kemang-e ke, Karbi atump aphant kur kangdei, Shudra pu angdeng (pen apar ta aber) along kethap et ji aphant lok lo. Lasi Karbi atump ke Hindu pusi pu bor-i varet bomp lo. Athema, Karbi atump Hindu lote, chethan aling seta, Shudra–atheke, kangdei nei angdengk arlo si do dunt vek nangkok po. [A binong et ke latump ke tribes atump aphant an ke Shudra pen ta akangdei along si kebi. Lasi hako penta tribes atump aphan ke “harijan” puta Mahatma Gandhi ahut pen hang, lapen tribes atump an ke “untouchable” athe pepho longle, adung do dun longle]. Hindu anat thu kache kirla duntang a Karbi atump an ke lasi kangdainei Shudra angdeng si nonta do dun bomp lo. Karbi atump jongsi Kur Kangtui-Kangdei ajutang (Caste System) arlo do dunt lote, Khei pu abang ke avedet chenam po. Athema, Caste pen Tribe ke prekjam. La son-ni ke, do rap pet un-e. Isi a khei dovetvet aphant si tribe pu kipu. Seta Caste arlo ke isi hini sose dopik akhei (tribe) atump akhei (tribe) chepavedet amat isi a Angdengk (Class) arlo pangvuikung pen dohup amonit atump aphant si Caste pu kipu.
Namashudra atump ta aphrang ke tribe lo, seta Hindu anat chekirla dundet aphi pen ke, latump kangdei nei Shudra angdeng arlo si do dunpet lo, lapen a tribe ta chepavedet lo. Shree Krishna amethang si Srimad Bhagavad Gita chapter IV, Sloka 13 along pulo, alangli methang si laphli a Caste pinchong lo, lapen alangli kai seta lar un-e lo, pusi puthip lo. Lapen Caste System selam det pen ke, tribe abang ke pavedet lo. Lake Brahma asopo, Monu ketok Monu Smriti along si tok-lir lo. Monu Smriti along ninghok ta monit a tribe pu tokte. Varna alam ansi tokchot. Varna puke Colour (a cham) pu aphant; atheke areng ki-ik, areng kelok pu aphant si varna mate barna pu kipu.Image result for karbi king thong nokbe
Non alam kethedung ke lahelo, Bamon atump kaselam a nem [religion] ateng ke, Bamon pen Kshatriya a khei atump si Gotra do chot. Baishya pen Shudra atump ke Gotra ave.Gotra pu alamthe ke Gote pu pen si kevang. Gote pu ke Group pu aphant. Monit a Group pen monit a Tribe ke eson vet aphant si kipu lo. Gote pen Group jongsi eson vet lo tangte, Baishya lapen Shudra atump ta a Gote mate a Group dovek nangji, athema alangli tump ta monit. Monit atump ke inut pen kedo ke thekthe. Lasi, Baishya lapen Shudra atump ke a Gotra ave pu Bamon atump kipu ke, kekroi meme alam kali. Seta Bamon atump a Hindu a nem ateng ke, Baishya pen Shudra atump ke kai arni ta group mate tribe mate gotra ave pusi kipu. Lake Kapachobei alam. Monit ke Group mate Tribe avepin ke hako penta do un-e, do ta thekthe.Image result for karbi king thong nokbe
Seta Baishya pen Shudra atump ke Tribe mate Gotra ave pu alam Baishya pen Shudra atump aphu arlo pangni thip apot, alangli tump angbong a-ok avi kachepho pen si lapuson a kur tangho, halapuson a sanchom tangho, pura chethanthe. La apot si latump autonomy ta hanghe, Sixth Schedule pen Hemprek aso seta chekimp ji pu ta aning hanghe. Shudra cheplang dun peme lote, Karbi atump ta Sixth Schedule pen autonomy ta aning hanghe det vek po. Lake angthek ta klangdak lo. Kedam tang ningkan kep angbong Vishya Hindu Parishad atump Karbi atump angbong kaprosar tir-ang pen ajok, pini arni ke, Hemphrek nangji pu kipu atump avedet ason lo. Sixth Schedule akajong pen autonomous ajakong kachepherangk ji aphant ta KAAC atump ta aning hanghe det lo. Ajahak atump aningk hangk seta haihe det lo. Athema aphu arlo Shudra a psyche lutchok lo. Assam Government a representative, Deputy Commissioner aphant si jakong hodai det lo. Development a scheme an ke transferred subject. Seta Rashtriya Sam Vikash Yajana (RSVY) lapen National Rural Employment Guarantee Act (NREGA) transferred subject ta DC aphant si papeklem thurong lo. Lake Shudra kacheplang dun angthek lo. Shudra kacheplang dun atump an ke phere varet. Seta kaphere ta kere pusi kachepeklang bor-i thu.
Dr. Phukan Chandra Phangcho ketok, The Karbis of North-East India, pu kitap arlo phar 34 pen 35 along toklo, ningkan 1521 pen 1526 angbong Sankardev si, Kamrup, Morigaon, Nagaon kedo a Karbi atump aphant Hindu anat thu pakirla (convert) et lo. Karbi atump Hindu anat convert et aphi ke, Waisong, Hot-asar ingtangpik abang pu seta ahavar virdet lo. Athema, alangli mekkar atump Hindu kacheplang dun pen ajok, Shudra atheke, Dum cheplang dun si, a havar kacherai ji aphant aning hanghe detlo. Waisong amat ta Hindu convert dun det pu ta arju long. Alangli tump a Sangho amen (kur) ta chelirle si, Das, Deka, Deori, Kunwar, Hazarika, Saikia, Abang lapen Ata pu si chelir chot lo. Shudra atump ke apok kachepangkrang aphant si bor-i chot titi, aphu aningk kachepangkrang aphant aningk hanghe. Anong kejuma aphant ta aningk hanghe. Kipupar alam kali, rum-api atump ason apok kachepangkrang aphant si matha ingtung chot. Abang pu akur ki-ir atheke, aphu ave pu aphant. Aphu ave puke kamatha ji ajakong ave pu aphant.
Sankardev Hindu anat kakirla cheng a Karbi aphant ta Karbi amen akur ta varlap si Joy Hari Ata pu si amen ki-ir thu. Ata puke phu pu aphant. Phu pu kapachehang chot atheke, bidi kangsamp pen a kur kapachetene ji aphant lo. Monit atump akur le ave te akhei ta ave lo. Sankardev keklem ke bidi kangsamp pen, Karbi akhei kapivir akam. Non malomp ke lapuson Sankardev bidi kangsamp pen, Karbi aphant akur kapachetene akam keklem ke, “Social Integration” pu puthu rong si Sankardev aphant Bamon atump ke archo thu varet lo. Non malomp Karbi Anglong arlo ta, akur kachetok alar, Phu lapen Phi pu chetok chot atump do. Akur chebibedet si Phuningme pu chepu chot atump ta do. Sankardev a bidi kangsamp non malomp chetak thu-o tang lelo. LAKE HEMPREK KEHANG KAPANGTUNGTE A BIDI KANGSAMP LO.
La athak ketok a temo pen ajok ili kachini ke, Kamrup, Morigaon, lapen Nagaon malomp Karbi Richo ahavar ke, 1521 aphi si Assam arlo keparlo pon mate kilut dunt pangcheng lo. Dr. Phangcho akitap arlo phar 36 along ketok dothu, Ahom a richo Jayadhwaja Singha (1648-1663), Raha a Governor, Rohial Barua japon si tebok terei kedo Karbi Richo ahavar Ahom Richo ahavar arlo thap pont lo. La aphi ke, 1765 aningkan Ahom a richo Rajeswar Singha ahut Karbi atump kehai-un-e pen ajok, Ahom atump Karbi arong me kei-et lo. Lason pen ajok Salona-Hajong-aling malomp Karbi Richo ahavar Assam arlo parlo pon det lo.
Ningkan 1886 aningkan, Edward Stack A History of Assam alamjir ketok ahut an ta British atump Karbi Richo ahavar, ha arlo an lut damde lang pusi, The Mikirs pu Sir Charles Lyall ketok a kitap phar 2 along ketok do. La atheke, Karbi Richo ahavar Assam arlo keparlo pon kapetang ke 1886 aningkan aphi lang. Assam arlo kilut dunt kecheng ke 1521 malomp pen. David Scot ahut 1835 aningkan si Shermang mate Synteng-Khasi atump a havar British ahavar arlo kaparlo pont. Halabangso ahut, Ahom atump kaparlo ponpe lang, Karbi Richo ahavar ahin kedolang an ek British atump ta parlo ponpe det lo. La apotsi, 1886 aningkan an ta, Karbi Ahavar ha arlo an ke, British atump lut damde lang pura, Edward Stack ketok idet lo.
Non kethek long ke Karbi ahavar Assam arlo kilut dun pen a kivir dopik khangjang lo. Bamon atump kacheraithip a Assam pen chepejokjete Karbi akhei kivir pen chepejok un-e, puke klangdak lo. Bangso akeklangdak ke, Morigaon, Nagaon cheremphlak lapen Kamrup kedo a Karbi cheremphlak atump aphant Hindu anat pa convert et si Karbi atump aphant minority pinchong det lo. Waisong a havar ta vir det lo. Apoton dolang lone, avedet lone, Karbi atump thek longle det lo.
Karbi eson kethedung alam ke lapuhelo, Mohong atump Karbi Richo a havar (Karb Kingdom) Assam adet arlo ningkan 400 aphrang pe merge mate pilut pondet lo, bonseta bangso alam Karbi atump kachechinine atump ongpik khangjang lang. Karbi atump aphant kangthur ji ke, amek papeprangk nangji langk. A mek kapeprangk ji te, Bamon atump Karbi atump aphant pamanghu ra, Kur Kangtui-Kangdei kedo anem arlo bidi kangsamp pen papethap longledet nangji. Karbi Ahavar ningkan 400 sose Assam arlo merge dun tanglo pu alam Karbi atump aphant than pachini pik nangji langk.
Bidi kangsamp pen Bengali atump Reang, Bru lapen Kokborok atump a adet Tuipra ta thidet si non ke Bengali atump parechothip si Reang, Bru, Kokborok atump aphant ke minority pinchong det chenam chenam lo, pu alam Karbi atump aphant than pik nangji langk. 1947 aning kan ke Tuipra adet Reang, Bru, Kokborok atump 77 percent, nonke Bengali atump si 77 percent. Reang, Bru, Kokborok atump aphant Hindu anat convert et si a kur anta larlap si Debbarman pu pachetok lap lo. Reang puke a tribe amen, seta lata a kur si pachetin thurong lo. Amethang atump adet arlo si nonke, Bengali atump latump aphant Autonomous District Council kachohangk dunthu. Bengali atump latump aphant Autonomous Distrist Council pi seta ahoi pipedet lo. Reang, Bru, Kokborok Bengali an ta korte-muti saide pu pachitin et lo. adunt thuke, communist pusi kapachitin. Communist cheplangdet aphike, longle-phelangk ke ahemphu ave pu pa-pitint lo. Longle-phelangk ke ahemphu ave pu papitint det ke Bengali atump an ta tribe atump alongle ta cherai dunt joike lo. Bangso alam, H. Bhattacharjyya ketok Communism in Tripura pu along ta do.
Lapuson thak thak si, Bengali Bamon atump Meetei a richo Pamheiba aphant ta Hindu convert si amen ta Garibniwas pu ir-si, ahemp-arit, alongle phelang Bamon atump aphant dan pachipi thei amat Myanmar toijui amat tovar ebeng pa-pithilot. Meetei atump aphant Hindu convert lap amat, Meetei alam pen ketok kedo-an akitap, Bamon Santi Das Goswami, richo Pamheiba aphant cho-artuk amat me pethorlap. La anchot ta kalilang, Meetei atump aphant a kur ta pivir pi-et amat Singh pu pachetok et. Chorung-chojar pen Meetei atump ke ingtangk pik hingo ason pu amat Meetei atump aphant marat api pinchong et. Athema hingho ke ingtangk pik seta marat api pinak. Lasi Bamon atump amethang ke ingtangk pik seta Singh pu amen chi-ir-e.
Bengali Bamon atump si Dimasa atump adet ta pivir pidet lo. Inut Chakravarty pu a Bamon, rup a chainongk a kethepi thip si Dimasa a richo Krishna Chandra Narayan pen abongk Gobinda Chandra Narayan atump aphant bangso a rup a chainongk angho pen pilut si ami anat pen nang-pebar si ingthir-et lo pu pachitin lo. Angho anat pen lut ra ami anat pen nangchon lote hi lo, puke alam paklangkle det lo. Lapuson si Bengali a Bamon atump Dimasa a richo atump aphant chainongk ahi pen chingbarchit pu, peklang lo. Dimasa a richo Hindu anat convert ve aphrang amen binong ke Irakdao pu. Adu ke, Dimasa a richo atump aso asu ta avedet si, Dimasa a richo adet pevir det lo.
Karbi Anglong ta nonke second largest population ke Bengali Hindu helo. Ajahak Karbi asongja atump aphant pamanghu si, Naga kiphlung pu pathe si, Karbi amen pen kesom arong Aturkimi ke pivirdet si, la alar Dimasa amen pen kesom arong Misibailung arong si Donsuri ahavar angbong pedo thurong lo… Adu ke, rong throksi a Karbi arat Donsuri pen kat nangsi, non ahemp arit along chedamp thu longledet lo. Non mamat ke MAC atump angbong bidi kangsamp pen ajakong kangtangnei ke Hindu Bengali si Karbi Anglong arlo cheplang det lo. Seta Karbi atump aphant kapapheretoi ke, Muslim aphant. Ahok, Muslim Bengali atump aphant ta chere nangji. Bonsetta, pini arni mamat ke Muslim aphai ke suri ingkoi ta plengple lang. 1991 a census a repot kipu ke Hindu Bengali 73,325, Muslim 10,421. Ningkam 2001 a census ateng ke, Bengali Hindu ke lak isi ta sose lo, Muslim ke suri ingkoi plengple chot lang.
Karbi atump a pyche kape down ra ka-papheretar varet ji aphant, Silchar asor, Tanmoy Bhattacharya, The Karbis pu akitap along, New Introduction tokbor-i si, tok lo, Khorsing Terang, father of Karbi Anglong ke Dimasa amonit, pu. Karbi atump kamanghu pen, kaphere pen tahai, jok ta protest haihedet lo. La apotsi Karbi atump aphant kapivir ji atump ke Bengali Hindu atump. Labangso alam Karbi kedoan arat aphant kachingkhan pen kapachini nangji ke kesodak akam lo. Manipuri, Tripura, lapen Dimasa atump aphant kapanahok akam latump keklem alam Karbi kedoan atump aphant ta than peme nangji. A kitap hei hei ta porhe nangji.

Comments

Popular posts from this blog

karbi old song collection

karbi mix mp3 song you download here